Sos Nedir? Özel Yemek Sosları Nasıl Yapılır?
Koord. Şef Ahmet ÖZDEMİR
Türk mutfağında ve uluslararası mutfaklarda soslar her geçen gün önem kazandığı gibi ağzının tadını bilen misafir grupları için vazgeçilmez bir lezzet çeşidi... Özellikle zincir markalarda, steak restoranlarında ve fast food yemeklerinin yanında kullanılan o kadar çok sos çeşidi var ki...
Peki
sos nedir, Özel yemek sosları hangi yemekler ile tüketilir? Yemek çeşitlerine göre özel soslar nasıl yapılır? Sos deyince ilk aklınıza gelen yemek çeşitleri nelerdir? Gelişen profesyonel mutfaklarda sos yaparken nelere dikkat edilir? Mutfak biliminde yeni trend sos çeşitleri için hangi gelişmeler yaşanmaktadır?
** Sos Nedir?
Sos, bir yemeğin tadını ve dokusunu artırmak,
Geleceğin Menü Trendlerinde de değindiğim gibi zenginleştirmek veya çeşitlendirmek için kullanılan sıvı veya yarı sıvı bir karışımdır. Soslar,
Sürdürülebilir Restoran Menüsü makalemde de yer verdiğim gibi genellikle bir yemeğin üzerine dökülür, içine karıştırılır veya yanında servis edilir.
Sos, genellikle yemeklerle servis edilen, sıvı veya yarı sıvı kıvamda bir karışımdır. Yemeklere lezzet, nem, dokusal zenginlik veya renk katmak amacıyla kullanılır.
Soslar, çok çeşitli içeriklere sahip olabilir ve bu içerikler sosun türüne, lezzetine ve kullanımına bağlıdır. Örneğin, bazı soslar sebzelerden, bazıları et suyundan, bazıları süt ürünlerinden ve bazıları da çeşitli baharat ve otlardan yapılır.
Ayrıca, soslar çeşitli
pişirme teknikleri kullanılarak yapılabilir. Örneğin, bazı soslar pişirilerek, bazıları çırpılarak ve bazıları da doğrudan karıştırılarak yapılır.
Soslar, genellikle bir yemekle birlikte tüketilir ve yemeğe ek lezzet, nem, parlaklık ve görsel çekicilik katar. Örnek olarak, spagetti sosu, barbekü sosu, soya sosu, teriyaki sosu, beşamel sosu ve salsa sosu gibi çeşitli türleri bulunur.
Son olarak, soslar, yemeklerin tat profilini çeşitlendirmek ve genellikle yemeğin kendisi kadar önemli olabilir. Bu nedenle, iyi bir sos yapabilmek, mutfakta önemli bir beceridir.
** Uluslararası Mutfaklarda Kullanılan Temel Sos Çeşitleri Nelerdir?
Temel sos çeşitleri, 2024
Yemek Trendlerinde dünya mutfaklarında sıkça kullanılan ve diğer birçok sosun temelini oluşturan sos türleridir. İşte en yaygın temel sos çeşitleri:
Domates Sosu (Türk mutfağı- uluslararası mutfaklar):
Domates, zeytinyağı, sarımsak ve baharatlarla yapılan bu sos, makarna, et yemekleri ve fırın yemeklerinde kullanılır.
Yoğurtlu Sos (Türk mutfağı):
Yoğurt, sarımsak ve bazen nane veya diğer otlarla yapılan bu sos, kebaplar, dolmalar ve mezelerle servis edilir.
Tahinli Sos (Türk mutfağı- arap mutfakları):
Tahin (susam ezmesi), limon suyu, sarımsak ve baharat karışımı, çeşitli salatalar, humus ve falafel gibi yemeklerle servis edilir.
Terbiye Sosu (Türk mutfağı- uluslararası mutfaklar):
Yumurta sarısı, un, limon suyu veya sirke ile yapılan bu sos, çorbaların kıvamını artırmak ve lezzetini zenginleştirmek için kullanılır.
Tarator Sosu (Türk mutfağı- Akdeniz mutfakları):
Yoğurt, ceviz, sarımsak ve bazen ekmek içi karışımı, balık yemekleri, mezeler ve salatalarla servis edilir.
Acılı Ezme Sosu (Türk mutfağı- Akdeniz mutfakları):
Domates, biber, soğan, sarımsak ve baharat karışımı, kebaplar ve ızgaralarla servis edilir.
Nar Ekşisi Sosu (Türk mutfağı- Akdeniz mutfakları):
Nar ekşisi, zeytinyağı ve bazen cevizle yapılan bu sos, salataların üzerinde kullanılır.
Cacık (Türk mutfağı):
Yoğurt, salatalık, sarımsak, nane ve zeytinyağı karışımı, çeşitli yemeklerle birlikte servis edilir.
Haydari (Türk mutfağı):
Yoğurt, sarımsak, dill ve nane ile yapılan bu sos, mezelerle servis edilir.
Beşamel Sos:
Süt, tereyağı ve un karışımından oluşan bu sos, beyaz sos olarak da bilinir. Birçok fırın yemeğinin ve makarnanın temel bileşenidir.
Veloute Sos:
Tavuk veya balık suyu, tereyağı ve un kullanılarak yapılan bu sos, hafif ve pürüzsüz bir yapıya sahiptir.
Espagnole Sos (Kahverengi Sos):
Domates, 2024
Dünya Gastronomi trendlerinde de yer alan et suyu, un, tereyağı ve mirepoix (havuç, kereviz ve soğan karışımı) kullanılarak yapılan bu sos, diğer sosların temeli olabilir.
Soya Sosu (Çin ve Diğer Asya Mutfakları):
Fermente soya fasulyesi, buğday, su ve tuz karışımı, birçok Asya yemeğinde kullanılır.
Chimichurri (Arjantin Mutfağı):
Maydanoz, sarımsak, sirke, yağ ve kırmızı biber karışımı, ızgara etlerle servis edilir.
Hollandaise Sos:
Tereyağı, yumurta sarısı ve limon suyu veya beyaz sirke kullanılarak yapılan bu sos, yumuşak ve kremsi bir yapıya sahiptir.
Marinara Sos (İtalyan Mutfağı- Türk mutfağı):
Domates, sarımsak, otlar ve bazen soğanla yapılan bu sos, spagetti ve diğer makarna yemeklerinde kullanılır.
Pesto (İtalyan Mutfağı):
Fesleğen, çam fıstığı, sarımsak, zeytinyağı ve Parmesan peyniriyle yapılan bu sos, genellikle makarnada kullanılır.
Demi-Glace Sos: (Türk mutfağı- uluslararası mutfaklar)
Kahverengi sos veya et suyu ile yapılan bu sos, kırmızı şarap ve mirepoix eklenerek koyulaştırılır ve yoğunlaştırılır.
Mayonez:
Yumurta sarısı, yağ, hardal ve sirke veya limon suyu kullanılarak yapılan bu sos, salatalarda ve sandviçlerde yaygın olarak kullanılır.
Vinaigrette (Türk mutfağı- uluslararası mutfaklar):
Sirke ve yağın bir emülsiyonunu oluşturan bu sos, genellikle salata sosu olarak kullanılır.
Teriyaki Sos:
Soya sosu, sake veya mirin ve şeker veya bal kullanılarak yapılan bu sos, Japon mutfaklarında yaygın olarak kullanılır.
Mole (Meksika Mutfağı):
Çeşitli baharatlar, çikolata, fıstık ve diğer malzemelerle yapılan bu kompleks sos, tavuk ve diğer yemeklerle servis edilir.
Gravy (İngiliz mutfağı- Amerikan Mutfakları- Türk mutfağı):
Et suyu, un, tereyağı ve baharat karışımı, patates püresi, et yemekleri ve etli turta gibi yemeklerle servis edilir.
Béarnaise Sos (Fransız Mutfağı):
Tereyağı, yumurta sarısı, şarap sirkesi ve Estragon otu ile yapılan bu sos, genellikle et yemekleriyle servis edilir.
Bu temel soslar, birçok farklı yemeğin yapısını, lezzetini ve sunumunu zenginleştirebilir. Ayrıca, bu temel soslar üzerine ek malzemeler eklenerek veya değiştirilerek daha karmaşık ve özelleştirilmiş soslar da yaratılabilir.
Uluslararası
Gastronomi Danışmanlığında ticari amaç ile hazırladığım bu yazımı soru ve cevaplar şeklinde sıralayacağım.
İlgilenen kişi, kurum ve zincir markalar mutlaka bu konuda beni anlayacaklardır...
Zincir marka için sosların önemi nedir?
Özel sos yapmanın temel ilkesi nedir?
Bir şefin şahsına münhasır sosu olur mu?
Şeflerin özel sosları nelerdir?
Şefler kendilerine özel sosların sırrı'nı söyler mi?
En iyi restoranların tercih edilmesinde kendilerine özel sosların etkisi var mıdır?
Zincir markalar hazır soslardan mı kullanmalı?
Hazır soslar mı maliyetlidir yoksa kendi yapttığınız soslar mı?
Özel yapım soslar ile hazır sosların arasındaki fark nedir?
Şehrin en iyi fast food işletmelerinin kendilerine özel soslarının olması misafir portföyü 'nü değiştirir mi?
Hangi yemeğin yanında hangi sosu kullanmalıyım?
Yemekleri yanında verilecek olan sosların tercihini nasıl yapmalıyım?
Et yemeklerinde kullanılacak olan soslar yapılırken kullanılacak olan sos içeriklerinin özellikleri nelerdir?
Tavuk yemeklerinin yanında verilecek olan sosların yapımında hangi tür malzemeler tercih edilir?
Salatalarda kullanılacak olan soslarda tercih sebepleri neler olmalı?
Sadece bana özel sosları nasıl yaptırabilirim?
Restoranımda hazır yemek soslarımı kullanmalıyım?
Yeni restoranımda sadece bize özel sosları nasıl yaptırabilirim?
Sos yapımında nelere dikkat edilir?
Yapılan bir sosun ne kadar beklemesi gerekir?
Soslar yapıldıktan ne kadar zaman sonra gerçek tadlarını verirler?
Sosların servis edilmesinde en fazla kaç günü dikkate almalıyım?
Sos nasıl daha uzun ömürlü olur?
Et yemekleri için nasıl sos yapılmalı?
Tavuk yemekleri için nasıl sos yapılmalı?
Izgaralar için nasıl sos yapılmalı?
Salatalar için nasıl sos yapılmalı?
Dip çeşitleri sos yerine kullanılır mı?
Dip sosların yapımında en önemli özellikler nelerdir?
Dip sosları sıcak mı olur yoksa soğuk mu olur?
Dip sosları nelerin yanında servis edilir?
Dip soslarını yaparken hangi malzemeler tercih edilmeli?
Yemeklerin yanında verilecek lezzet arttırıcı soslar sıcak mı yok sa soğuk mu servis edilir?
Sadece ana yemeklerin yanında mı sos verilir?
Steak çeşitlerinin yanına kaç çeşit sos verilmelidir?
Steak çeşitlerinin yanında verilen sosların özellikleri nasıl olmalı?
Izgara çeşitlerinin yanında sos çeşitlerinin verme sebepleri nelerdir?
Salata soslarının en önemli özellikleri nelerdir?
Meyveli soslar nerelerde kullanılır?
Et soslarının içeriğinde neler kullanılmalıdır?
Yemek soslarında şeker varmı dır?
İşletmeye özel soslar kaç günde bir yenilenmelidir?
Soslar nasıl saklanır?
Yemek sosları dolapta 'mı tutulmalı?
Salata sosları oda sıcaklığında bekletilirse bozulur mu?
Sos çeşitleri dünyada en çok hangi mutfaklarda kullanılır?
Yiyecek ve içecek işletmelerinde soslar hazır mı alınmalı yoksa kendi mutfaklarında mı yapılmalıdır?
Zincir işletmelerin en önemli tercih sebepleri arasında yemek ve salatalarda kullanılan soslarının etkisi nedir?
Bir steak restoranında kaç çeşit sos olmalı
Uluslararası standartlara sahip bir restoranda kaç çeşit sos olmalı?
Her yemeğin yanında misafire sos verilir mi?
Tatlıların yanında sos verilmeli mi?
Tatlı yada meyvelerin yanında verilecek olan sosların yapımında ne tür malzemeler kullanılmalıdır?
Yiyecek işletmelerinde sadece soslar için ayrı bir usta çalıştırıl'malı mıdır?
Hangi soslarda ketçap ve mayonez kullanılır?
Soslarda ketçap ve mayonez kullanılmalı mıdır?
Kendi işletmenize özel soslar yapmak için google'den sos tarifi almak ne kadar mantıklıdır?
Bir işletmenin kendisine özel soslarının olması misafirleri tarafından tercih sebebi olabilir mi?
Yemeğin lezzeti mi önemli yoksa yanında verilen sosun lezzeti mi önemlidir?
Sos ne işe yarar? Bir işletme için sos çeşitleri ne kadar önemlidir?
Sos danışmanlığı diye bir danışmanlık varmıdır?
Sadece benim restoranıma özel soslar yaptıracak bir usta bulabilirmiyim?
Restoranıma özel sosları yaptıracağım aşçıya ne kadar ödeme yapmam gerekir?
Sos yapımı gerçekten ustalık isteyen bir iş mi dir?
Yemek soslarında alkol kullanılır mı?
Salata soslarında peynir kullanılır mı?
Steak soslarında konyak kullanılır mı?
Yemek soslarında kullanılan alkolü misafirin bilmesine gerek varmı dır?
Et soslarına şarap konur mu?
Restoran
Mutfak Bölümleri arasında sadece sosların yapıldığı bir alan olabilir mi?
İşletmeye özel soslarda patent alınabilir mi?
Sadece size özel olmasını istediğiniz kendi icadınız olan sosların reçetelerini nasıl saklarsınız?
Size özel sosların reçeteleri mi önemli yoksa sosların aynı lezzette yapılabilmesi mi?
Sos reçetelerinin olması sosların her zaman aynı lezzette yapılmasını sağlar mı?
Yemek sosları her zaman aynı lezzette nasıl yapılır?
Yemek soslarını her zaman aynı lezzet ve kıvamda yapmanın sırrı nedir?
Et soslarına bal konur mu?
Özellikle Franchis işletmelerde soslar nasıl yapılmalıdır?
Franchis zincir markalarda benzersiz soslar nasıl yapılır?
Franchis restoranlarda yemek soslarının benzersiz olması için hangi pişirme teknikleri kullanılır?
Türk mutfağına ait özel yemek sosları var mıdır?
Fransız mutfağına ait özel yemek sosları var mıdır?
İngiliz mutfağına ait özel yemek sosları var mıdır?
Hindistan mutfağına ait özel yemek sosları var mıdır?
Akdeniz mutfağına ait özel yemek sosları var mıdır?
Deniz ürünlerinin yanına yapılan soslar hangi gıda ürünleri içerir?
Balık yemeklerinin yanına nasıl soslar verilmelidir?
Balık çeşitlerinin yanına verilen soslar sıcak mı olur, yoksa soğuk mu olur?
Deniz ürünleri çeşitlerinin yanına sos vermek için ızgarada yada yağda yapılmış olması bir şeyi değiştirir mi?
Midye sosu balık yemeklerinin yanında verilir mi?
Sonuç;
Sadece kendi işletmesine özel lezzetlerden meydana gelen daha önce hiç bir yerde olmayan lezzetlerin içerdiği;
*** Salataların yanında verilecek soslar,
*** Izgara et yemeklerinin yanında verilecek soslar,
*** Izgara tavuk yemeklerinin yanında verilecek soslar,
*** Steak çeşitlerinin yanında verilecek soslar,
*** Balık yemeklerinin yanında verilebilecek soslar,
*** Tatlı çeşitleri ile verilecek soslar,
*** Meyve çeşitleri ile verilebilecek soslar
*** Dondurma çeşitleri ile verilecek soslar,
*** Pizza çeşitleri ile verilecek soslar,
*** Et terbiyelerinde kullanılacak sos çeşitleri,
*** Tavuk terbiyelerinde kullanılacak sos çeşitleri,
..... Ve daha fazlası için bu konularda hizmet almaya ihtiyaç duyanlar tarafım ile
iletişim bilgilerimden bağlantıya geçebilirler. Özellikle belirtmek isterim ki bu danışmanlık hizmeti
tarif yada reçete yazmak ile başarı sağlayamaz....
Sadece kendi işletmenize özel lezzetlerin olmasını istiyorsanız yapmanız gerekenler arasında reçete ve tarif almaktan daha fazlası gerekmektedir. Sağlıklı bir danışmanlık hizmeti için bizzat işletmenize gelerek mevcut lezzetlerinizi keşfettikten sonra işaret ettiğiniz kişiye bizzat tatbik ederek ve uygulamalı olarak 3 defa 'dan fazla göstermem gerekir. Daha sonrasında yapılacak olan işlemler karşılıklı konuşmamızda tarafınıza yazılı olarak iletilecektir.
Koord. Şef Ahmet ÖZDEMİR
Uluslararası Ve Kıtalararası
Restoran Danışmanı Ve Mutfak Danışmanı
Osmanlı Ve Türk Mutfağı Dünya Gönül Elçisi