Gastromilliyetçilik Nedir?

10/4/2022 12:00:00 AM

 

Gastromilliyetçilik Nedir?

 

Gastronomi trendlerinin yoğunlaştığı, ülkelerin coğrafi işaretli ürünler ile gündeme geldiği, ünlü lezzetlerin ait olduğu coğrafyalar ile ön plana çıkması gastro milliyetçilik kavramını günümüzde daha çok popüler hale getirmiştir.

 

Üretim ve pazarlamanın gelirlerinin  yanısıra kolektif kimliğin oluşmasında ve aidiyet duygusundan kaynaklanan birleştirici dinamiklere sahip olan gastromilliyetçilik derinlemesine incelendiğinde siyasi iktidarların toplumla kucaklaşmasında en büyük unsurlardan biri haline gelmiştir.

 

Coğrafyaların yemek ve mutfak kültürü ulus ülke mutfakları ismi ile uluslararası arenada aranılan lezzetler olarak gastrodiplomasi alanında’da büyük tanıtımlara vesile olmakta, bazen bir lezzet çeşidinin ismi ait olduğu ülke’nin isminden daha fazla insanların zihninde yer ederek daha fazla dikkat çekebilmektedir.

 

Dünyaca ünlü mutfak geleneklerine örnek olmuş Köklü "Türk mutfak kültürü" ne ait dünyaca ünlü lezzetlerden olan döner kebab, yoğurt, mantı ve baklava günümüzde dünya ülkelerinden bir çoğunun sofralarında "Türk ürünleri" yer almaktadır.

 

Ulusların mutfak kültürlerini yeme-içme alışkanlıklarını küreselleşmenin etkilerinden diğer ulus değerlerine karşı korumak ve farklı değer etkileri altında kamu diplomasisinde bir iletişim aracı olarak ta kullanabilmek amacı ile geliştirilen kavram günümüzde geniş bir yelpazeye yayılmıştır.

 

Değerlerin hem yaygınlaştırılması hem de korunması amacı ile benimsenmiş olan mutfak kültürünün tanıtan kişi ve kuruluşların kanunlar ile desteklenmesi, gelecek nesillere daha doğru aktarılması ve yaşatılması günümüzde daha da ağırlık kazanmıştır.

 

Ürünlerin ulusal kimliğin somut bir bileşeni olarak farklı konumlarda değerlendirilmesini sağlayan gastromilliyetçilik, ulus devletlerinde ekonomik ve siyasi boyutları ile’de bağlanma sebebidir. Burada devreye giren coğrafyaya özel üretim gelenekleri, pişirme teknikleri ve hazırlandıktan sonra sunumları en büyük önemi ve farklılığı anlatır.

 

Çeşitli coğrafyalarda devlet kurmuş ve hüküm sürmüş çadırdan saraya Türk mutfağının tarihinde ve günümüzde diğer dünya ülkelerine oranla;

 

* Sahip Olduğu Coğrafya, 

* Coğrafya Özellikleri,

* Azınlık Halkların Mutfak Kültürleri,

* Farklılıkların Oluşturduğu yeme-içme Alışkanlıkların Topluma Yansıması

 

--ve bu alanda çok daha fazla ortaya çıkmış olan Türk mutfağında Füzyon Birikimlerinin doğurmuş olduğu lezzetlere sahip olması gastromilliyetçilik alanında bir üstünlük göstergesi olarak ta gözükmektedir. Bu anlamda mutfak kültürlerinin coğrafyalarını dikkate aldığımızda Osmanlı imparatorluğunun hüküm sürdüğü coğrafyaları da dikkate aldığımızda Türk mutfak kültüründen osmanlı mutfağına ve osmanlı saray mutfağına aktarılan gastronomi mirası mahreç ve coğrafi işaret olarak bazı problemleri de günümüzde beraberinde getirmiştir.

 

Gastronomik değerlerin patent açısından paylaşılmasında günümüzde en çok sorun yaşanan konulardan biride Levanten mutfağının bazı ürünlerine gelişmiş dünya ülkelerinin sahip çıkma çabalarını görüyoruz. (Falafel, humus, Kimchi, vb.)

 

Gastromilliyetçilik kavramının Türkçe karşılığını, en yalın anlamı ile "Ürün ve Mutfak Kültürü Milliyetçiliği" olarak da değerlendirebilirim.

 

Özellikle buna en yakın tarihte yaşanan örneklerden biri olarak gastrodiplomasi alanında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Türkiye’de bir araya gelen Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve heyetine ikram edilen Leblebi helvası Türkiye ve Yunanistan'da gündem olmakla birlikte her iki ülkenin aşçıları tarafından ’da televizyon programlarında yapılarak gündeme oturdu.

 

Sadece bir tanıma sığmayacak kadar güçlü etkilere sahip olan Gastromilliyetçilik kavramını farklı tanımlar, mesleki anlamda yaşadığım tecrübeler, uluslararası seyahatlarımda edinmiş olduğum izlenimler, incelediğim mutfak kültürleri ve farklı coğrafyaları dikkate alarak değişen tanımlar ile farklı başlıklar adı altında anlatmaya çalışacağım.